Czy rynek IT zawsze będzie rynkiem pracownika? O perspektywach na kolejne lata

Magdalena Suszek – Senior IT Rekruterka z solidnym 7-letnim doświadczeniem w sourcingu talentów, rekrutacji technicznej i koordynacji rekrutacji w modelach outsourcingowych i in-house. Posiada bogate doświadczenie w identyfikowaniu trudnych do znalezienia talentów i angażowaniu bardzo poszukiwanych profesjonalistów, zachowując przy tym znakomitą jakość kandydatów oraz przyjazny przebieg procesu rekrutacji.

W ostatnich latach reprezentanci branży IT mieli okazję cieszyć się z wyjątkowo korzystnej sytuacji na rynku pracy. Duży popyt na specjalistów sprawił, że oferowano im wysokie płace oraz atrakcyjne warunki zatrudnienia. Wygląda na to, że chociaż branża IT wydawała się być jedną z najbardziej odpornych na skutki kryzysu gospodarczego, również i w niej obserwuje się pewne spowolnienie. Czy można mówić o końcu rynku pracownika w IT w najbliższych latach? W poniższym artykule odpowiem na to pytanie. 

Jak obecnie wygląda rynek pracy IT w Polsce?

W ostatnich latach kryzys gospodarczy odcisnął swoje piętno także na branży IT. Rynek usług teleinformacyjnych dotychczas rozwijał się szczególnie dynamicznie. Pandemia dodatkowo się do tego przyczyniła – konieczność pracy zdalnej, wzrost popularności e-commerce i digitalizacja wielu innych obszarów życia wywołały prawdziwy cyfryzacyjny boom.

Mogłoby się wydawać, że sektor ten jest jednym z najbardziej stabilnych. Szczególnie biorąc pod uwagę, że współcześnie technologia wkracza we wszystkie obszary naszego życia. Mimo to, popyt na specjalistów IT, który długo utrzymywał się na wysokim poziomie przechodzi obecnie zmiany. 

Czy liczba ofert pracy dla IT spada?

Jak można przeczytać w raporcie inhire.io IT „Market Snapshot 2022”, liczba ofert pracy wzrosła w porównaniu z rokiem 2021, kiedy wyniosła ok. 75 tys. W ubiegłym roku opublikowano łącznie ponad 106. tys. ofert skierowanych do specjalistów z branży IT. Jednakże w czwartym kwartale 2022 pracodawcy opublikowali 23. tys. ogłoszeń, co stanowiło spadek aż o 25% względem kwartału trzeciego.

W podobny sposób spadła również liczba firm szukających pracowników specjalizujących się w IT. W ostatnim kwartale 2021 roku było ich 3666, a w pierwszym kwartale 2022 – 3968. Był to rekordowy wynik, ale nie utrzymał się długo. W Q4 2022 liczba wyniosła ostatecznie tylko 3218.

Entuzjazm pracodawców wyraźnie osłabł. Powodów jest wiele, ale przede wszystkim za obecny stan rynku pracy odpowiadają: widmo kryzysu gospodarczego, inflacja oraz niepewna sytuacja geopolityczna.

Czy można już mówić o końcu rynku pracownika w branży IT?

Ostatnie 3 lata na rynku pracy sprzyjały wyraźnie specjalistom z branży IT. Pandemia wymusiła na wielu firmach przyspieszoną cyfryzację.  Specjaliści, przez duży popyt, mogli wybierać z wielu ofert i wręcz dyktować pracodawcom warunki – zarówno w zakresie wynagrodzenia, jak i samego trybu pracy czy np. benefitów. Zdaniem ekspertów z działów HR zdecydowanie stali się jedną z najbardziej uprzywilejowanych grup na rynku pracy.

Wszystko wskazuje na to, że ten boom powoli przemija. Czy rynek pracy IT się nasycił? Nie, ale po ustabilizowaniu sytuacji po pandemii zapotrzebowanie zaczęło spadać. Do tego wiele firm ze względu na trudną sytuację (rosnące ceny energii elektrycznej, zawirowania w związku z Polskim Ładem, inflacją itp.) jest zmuszonych do obniżania kosztów. Wstrząsem był również wybuch wojny w Ukrainie.

Zmiany na rynku pracy w IT

W ostatnim kwartale 2022 roku wyraźnie można było zauważyć niepewność w branży IT. Zamrożono wiele projektów, wstrzymywano inwestycje, a nawet zaczęto redukować etaty. Koniunktura spadła, ale nie oznacza to, że rynek pracownika w tej branży zmieni się w rynek pracodawcy. Można raczej powiedzieć, że sytuacja zaczyna się wyrównywać i pozostawia większe pole do negocjacji.

Polski rynek pracy IT zaczyna się zmieniać. Eksperci w swojej dziedzinie nadal mogą liczyć na wysokie wynagrodzenia, ale te też zaczęły powoli spadać. Mimo, że w czwartym kwartale 2022 zarobki seniorów, midów i juniorów wzrosły o 12%, 8% i 1%, to w rzeczywistości ich wynagrodzenie spadło. A wszystko dlatego, że inflacja w naszym kraju kształtuje się już na poziomie 17,9%.

Kogo szukają pracodawcy?

O ile doświadzenie specjalisty IT zawsze odgrywało dużą rolę, w ostatnich latach tzw. poziom wejścia był bardziej sprzyjający dla pracowników wkraczających do branży. Aktualnie pracodawcy proponują wyraźnie lepsze warunki pracownikom, którzy od lat rozwijają się w branży. Wcześniej najwięcej ofert pracy mógł znaleźć mid (53%) oraz senior (40%). Obecnie junior ma niewątpliwie trudniej niż jeszcze kilka lat temu. Ogłoszenia dla młodych specjalistów IT stanowią zaledwie 7%. Nie wystarczy więc już być programistą – kandydat musi wyróżniać się wiedzą i umiejętnościami.

Dla pracodawców najcenniejsi są eksperci, znający takie języki jak Scala, Python i C. Do tego przede wszystkim poszukiwani są pracownicy, którzy rozwijają również kompetencje miękkie, takie jak m.in. komunikatywność, kreatywność, innowacyjność czy umiejętność pracy w zespole. Dzięki temu mogą przejmować więcej obowiązków i odgrywać większe role w kierowaniu projektami, co nie tylko podnosi ich jakość, ale też umożliwia wymierne oszczędności w liczbie zatrudnionych specjalistów. 

Jakie są największe wyzwania dla rynku IT?

Według Barometru Nastrojów aż 76% organizacji z branży IT jest zdania, że jednym z największych wyzwań, z którym przyjdzie się zmierzyć w najbliższych miesiącach, jest wzrost wynagrodzenia. Mimo inflacji, a może właśnie ze względu na nią, pracownicy oczekują podwyżek, tym bardziej, że duży odsetek specjalistów przyjmuje oferty od zagranicznych firm. 

Drugim, dużym wyzwaniem jest rekrutacja pracowników, co wskazało 57% respondentów. Aż 71% uczestników badania wyraziło obawy, że trudności w tym obszarze będą mieć negatywny wpływ na obroty firmy w 2023 roku. Jest to szczególnie niepokojące zjawisko dla rozwoju sektora IT w Polsce, ponieważ według raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego i SoDA luka w ilości pracowników IT sięga nawet 150 tysięcy etatów (względem średniej krajów Unii Europejskiej).

Kłopotliwa jest też wysoka rotacja pracowników. Co prawda wskazało na nią tylko 24% respondentów, ale aż połowa z nich jest zgodna co do tego, że zjawisko te ma negatywny wpływ na przychody. Dla pracodawców ważne jest, by pozyskiwać wykwalifikowanych specjalistów i nawiązywać z nimi długofalową współpracę. Duża liczba ofert pracy, także zagranicznych, skłania programistów do częstych zmian. Co więcej, wiele z nich woli pracować w relacji B2B, przy mniejszych projektach w krótszym okresie czasu.

Branża IT w przyszłości – jakie są prognozy specjalistów?

Przedstawiciele branży nieustannie bacznie obserwują sytuację i postępujące zmiany. Są świadomi, że w obszarze IT mogą one następować nawet szybciej niż w innych dziedzinach. Z tego powodu, analizy i przewidywania stanowią nieodłączne elementy opracowywania strategii działania, która pozwoli na odpowiednie przygotowanie się i dostosowanie do pływów rynkowych. Pośród głosów, padają opinie komentujące konieczność śledzenia wydarzeń. Istnieją wątpliwości czy spowolnienie w branży IT zaobserwowane w drugiej połowie 2022 utrzyma się i wpłynie m.in. na zmniejszenie stawek. Jednak takie scenariusze są brane pod uwagę.

Według badań, 67% prezesów i właścicieli firm z branży IT rok 2022 ocenia pozytywnie. Do tego 53% respondentów przyznało, że optymistycznie patrzy w przyszłość. Odmienne zdanie miało 32% uczestników badania. Komentarze zwracają szczególną uwagę na trudne okoliczności mające miejsce w 2022 roku, czyli agresję Rosji na Ukrainę, wprowadzenie Polskiego Ładu czy kryzys gospodarczy i inflację. Wymieniają one nastanie atmosfery niepewności i wzmożenie ostrożności, szczególnie w długofalowej perspektywie. Okoliczności stworzyły konieczność przyjrzenia się własnemu miejscu, potrzebę zweryfikowania działań i planów.

Warunki te, choć wymagające, postawiły przed firmami ważne pytania, których nie mogły już od siebie odsuwać. Jednak stąd wypłynęły także pozytywne skutki – funkcjonowanie branży IT musiało się ustosunkować do rzeczywistości, która podlega wielu czynnikom zewnętrznym, i zwrócić uwagę na znalezienie sposobów, które zapewnią ochronę w sytuacji kryzysu. Dzięki temu zapanowało uspokojenie i „zauważalna pod koniec roku poprawa nastrojów”.

Pozytywne podsumowania minionych kwartałów wpływają na ogólne nastawienie branży IT w Polsce. Firmy aktywnie kontynuują projekty i przedsięwzięcia, są zorientowane na dostarczenie klientom z całego świata konkurencyjnych produktów i usług, także pod względem „jakości pracy, etyki czy bliskości kulturowej”. Elastyczność, gotowość do zmian oraz nieprzerwany rozwój w dalszym ciągu są podkreślane przez specjalistów jako podstawa utrzymania pozycji na rynku.

Podsumowując, rynek pracy w  IT w najbliższych latach czekają zmiany. Szczególnie, że wielu pracodawców będzie dążyć do większej automatyzacji pracy i korzystania ze sztucznej inteligencji. W nieodległej przyszłości mogą one wypełnić braki w ilości specjalistów IT. Dlatego proporcja między zatrudniającymi i zatrudnianymi zaczyna się powoli wyrównywać. W miarę rozwoju tych technologii może zmniejszyć się zapotrzebowanie na niektóre stanowiska IT, jednak moment gdy nowe technologie całkowicie zastąpią ludzką pracę prawdopodobnie nie nastąpi jeszcze w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat.