Pokolenie Z na rynku pracy IT – jak sobie radzi i czego oczekuje od pracodawcy?

Karol Koman – Rekruter z ponad 3 letnim doświadczeniem w branży IT. W ITDS koncentruje się na pozyskiwaniu najlepszych kandydatów o różnych profilach, a także na budowaniu relacji i zapewnianiu im przyjaznego przebiegu procesu rekutacji.

Pokolenie Z na rynku pracy IT – jak sobie radzi i czego oczekuje od pracodawcy?

Pierwsze pokolenie wychowane w cyfrowym świecie dominuje na stanowiskach związanych z technologiami informatycznymi. Pracodawcy często krytykują roszczeniowe nastawienie „zetek”, ale w tej branży raczej nie mają innego wyboru. Ostatnie lata pokazały, że po prostu muszą dostosować się do ich wymogów. Czy taki stan będzie jednak jeszcze długo się utrzymywał? W poniższym artykule omówię, czego oczekują reprezentanci pokolenia Z na rynku pracy IT!

Gen Z – pokolenie, które stawia na siebie

Pokolenie Z (z ang. Generation Z) to grupa ludzi urodzonych w latach 1995-2012 (badacze nie są jednak zgodni co do ram, można spotkać się z różnymi przedziałami w zakresie lat 1990-2015). Nazywa się ich zoomerami, zetkami, gen-Z, iGen czy post-millenialsami. Generacja ta jako pierwsza została wychowana w towarzystwie Internetu, komputerów i rozmaitych smart-urządzeń. Doskonale odnajduje się w cyfrowym świecie, jest na bieżąco z technologią i szybko przyswaja wszelkie nowinki.

Osoby w wieku ok. 18-25 lat dopiero wkraczają na rynek pracy. Według raportu PARP „Pokolenie Z na rynku pracy. Postawy, priorytety, oczekiwania” zetki chcą pracować w branżach związanych z: nowymi technologiami (29%), muzyką (25%), grami wideo (25%), modą (22%), sportem (22%), informatyką (21%) i mediami (20%).

Oczywiście reprezentanci jednego pokolenia są bardzo zróżnicowaną grupą, ale ze względu na to, że dorastali w podobnych warunkach i okolicznościach (zjawiska gospodarcze, kultura itp.) oraz byli wychowywany w specyficzny sposób (większe wsparcie, przekonanie o wyjątkowości itp.), można wyróżnić wiele wspólnych cech.

Jakie cechy charakterystyczne przypisuje się pokoleniu Z? 

Badacze przede wszystkim wspominają o tym, że zetki są asertywnymi indywidualistami, chcącymi wyrażać siebie. Do tego, przedstawiciele tego pokolenia są m.in.:

• ambitni i otwarci na świat,
• lepiej wykształceni  niż ich rodzice,
• bardziej pragmatyczni niż idealistyczni,
• nastawieni na swoje potrzeby,
• skupieni na swoim dobrostanie psychicznym,
• aktywni społecznie, np. zaangażowani w walkę z nierównościami społecznymi, degradacją środowiska, dyskryminacją mniejszości,
• obecni on-line (spędzają wiele czasu w Sieci),
• szybcy w działaniu i ocenie,
• nastawieni na oszczędzanie i bezpieczeństwo finansowe,
• skupieni na rozwoju i karierze zawodowej, 
• mniej zmotywowani do zakładania rodziny (przekładają nad nią karierę),
• nastawieni na work-life balance (niechętnie zgadzają się na nadgodziny nie odbierają maili po pracy itp.),
• krytyczni wobec pracodawców (mają jasno określone wymagania),
• mniej lojalni wobec pracodawców (jeśli coś im nie odpowiada, szybko zmieniają pracę),
• wierni swoim wartościom (praca nie może kłócić się ze światopoglądem).

W powszechnej opinii często można spotkać się ze stwierdzeniami, że pokolenie Z jest roszczeniowe i leniwe. Jego reprezentanci są jednak bardziej świadomi swojej wartości i zrywają z kultem ciężkiej pracy, szczególnie widocznym w naszym kraju. Ich wejście na rynek pracy może przyczynić się do prawdziwej rewolucji – coraz więcej mówi się o wprowadzeniu czterodniowego tygodnia pracy czy „Bare Minimum Monday” (podejście, w którym w poniedziałek wykonuje się minimum obowiązków, by przejście między weekendem było łagodniejsze). 

Pokolenie Z na rynku pracy IT – wyzwanie dla HR-owców

Zetki zazwyczaj mają konkretne wyobrażenie tego, jak ma wyglądać ich praca. Konsekwentnie dążą do tego, by znaleźć zatrudnienie zgodne z ich oczekiwaniami i wartościami. Są gotowi tak długo szukać, aż będą w pełni usatysfakcjonowani. Póki co mogą sobie na to pozwolić, szczególnie w branży IT. Duże zapotrzebowanie sprawia, że mogą przebierać w ofertach. Do tego wielu reprezentantów tego pokolenia, szczególnie pochodzących z dużych ośrodków, może liczyć na wsparcie finansowe czy mieszkaniowe od rodziców.

Zoomerzy z wygórowanymi ambicjami to nie lada wyzwanie dla rekruterów. Są niewątpliwie mniej pokorni od millenialsów – mają wiele pytań, stawiają wymagania, negocjują warunki itp. Często HR-owcy zamiast oceniać, czy dany kandydat nadaje się na stanowisko, stara się raczej przekonać go do objęcia posady.

Firmy dostosowują procesy rekrutacji do oczekiwań zetek. Bardzo ważna jest wirtualizacja – jeśli chce się trafić do dużej grupy odbiorców, ogłoszenia należy publikować w różnych portalach internetowych i social media, a rozmowy powinny być prowadzone zdalnie. Wśród ostatnich trendów można wymienić też m.in. przedstawianie widełek płacowych w ogłoszeniach i bardzo szczegółowe opisy warunków zatrudnienia. 

Jak jednak przekonać zoomera do pracy w branży IT? Przede wszystkim trzeba mu dać dużo autonomii, umożliwić rozwój, a także dać poczucie, że będzie ważnym członkiem zespołu.

Czego oczekują zetki od pracodawcy w branży IT?

Pokolenie Z szukające pracy w branży IT przede wszystkim jest nastawione na:

• godne wynagrodzenie,
• umowę o pracę lub B2B),
• pracę zdalną lub hybrydową, 
• dodatkowe wsparcie ze strony pracodawcy w przypadku pracy zdalnej, m.in.:
  • zapewnienie dobrej komunikacji z zespołem,
  • możliwości elastycznego czasu pracy,
  • dofinansowanie do wyposażenia i mediów,
  • wsparcie psychologiczne.
• nieformalną atmosferę,
• work-life balance,
• benefity (m.in. prywatna opieka zdrowotna, karnety sportowe, catering),
• możliwości rozwoju (szkolenia, kursy itp.) oraz awansu.

Młode pokolenia rzadko kiedy identyfikują się z firmą, jak też częściej od poprzednich generacji zmieniają miejsce pracy – są nastawieni na rozwój zawodowy dzięki różnorodnym doświadczeniom, niekoniecznie w ramach jednej organizacji. Wyznaczają sobie cele, które chcą osiągnąć, choć związane bardziej z ich pasjami, niż stricte karierą zawodową. Najważniejszy jest dla nich rozwój, niezależność i możliwość zachowania swojego podejścia do życia, chociażby, co do formy organizacji dnia. Zetki pracują, by żyć, a nie żyją, by pracować.

Jak zoomerzy radzą sobie w branży IT?

Według raportu z Badania Społeczności IT 2023, najliczniejszą grupą procentową w IT są osoby w wieku 25-30 lat (część z nich nadal jest zaliczana do pokolenia Z) – stanowią około 31%. Osoby najmłodsze, w wieku 18-24 lat (czyli zoomerzy), to 14%. 

Większość zetek zaczynało swoją karierę w branży IT w momencie, gdy panował tzw. rynek pracownika. Do tego, jako osoby urodzone w niżu demograficznym, zdawały sobie sprawę z tego, że nie mają dużej konkurencji. Nic dziwnego, że tak śmiało przedstawiały swoje wymagania i były dość selektywne podczas przeglądania ofert. Kryzys gospodarczy, inflacja, a także inne wyzwania (np. popularyzacja AI, które jest już w stanie zastępować programistów) doprowadziły do kresu tego niezwykle sprzyjającego okresu. 

W najnowszym Barometrze Polskiego Rynku Pracy można znaleźć dane wskazujące, że nawet 28% pracodawców myśli o redukcji zatrudnienia. Jak zoomerzy reagują na tę sytuację? Póki co nadal pozostają wierni swoim przekonaniom. Na ten moment na pewno nie można jeszcze mówić o kryzysie na rynku pracy IT, dlatego są bardziej otwarci na negocjacje i skupiają się na rozwoju (m.in. specjalizacji), jednak nie chcą jeszcze obniżać swoich wymagań.

Wiele młodych reprezentantów branży IT zaczęło preferować pracę w modelu B2B – według badań stanowią aż 37%. Ostatnie zmiany podatkowe sprawiły, że jest to bardziej opłacalne rozwiązanie. Przy tym daje dużo więcej autonomii. Programiści-zetki lubią brać udział w projektach, które rzeczywiście ich interesują.

Coraz częściej wybieranym rozwiązaniem jest również praca w zagranicznej korporacji czy nawet emigracja. Według raportu „Migracje zarobkowe Polaków” przygotowanego przez Gi Group aż 17% respondentów rozważa emigrację zarobkową w ciągu najbliższego roku. W tym 29% osób między 18. a 24. rokiem życia planuje wyjazd.

Przedstawiciele pokolenia Z, choć uznawani czasami za osoby roszczeniowe, są ambitni i nastawieni na rozwój. Dawniej dyktowali warunki pracodawcom – teraz muszą nieco bardziej dostosować się do sytuacji. Rynek IT powoli przestaje być rynkiem pracownika i zwraca się w stronę konieczności wzajemnego porozumienia. Pracodawcy i kandydaci powinni więc skupić się na wypracowywaniu kompromisów.